Bản quyền trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học

Ngày 18/10, tại Hà Nội, Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo "Bản quyền trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học", theo 2 hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Dự Hội thảo có các đại biểu thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các nhà khoa học, các chuyên gia, giảng viên các trường đại học, tổ chức, các cơ sở giáo dục, đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan, một số công ty luật.

Hội thảo nhằm tham vấn ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên trong lĩnh vực bản quyền tác giả và các lĩnh vực liên quan về thực trạng quy định pháp luật, việc thực thi các quy định pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan tại Việt Nam. Đặc biệt là các trường hợp ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả trong hoạt động học tập, giảng dạy và nghiên cứu khoa học; kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này; trao đổi, thảo luận, cung cấp thông tin về một số nội dung cơ bản, quan trọng của các trường hợp ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả đối với hoạt động học tập, giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Từ đó, đề xuất phương hướng, giải pháp, kiến nghị để hoàn thiện pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan tại Việt Nam.

Bà Phạm Thị Kim Oanh - Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết, đến nay Việt Nam đã tham gia 8/9 Điều ước quốc tế đa phương về quyền tác giả, quyền liên quan; đàm phán, ký kết 2 Hiệp định song phương và 17 Hiệp định kinh tế, thương mại tự do song phương, đa phương với các quốc gia, khu vực kinh tế khác nhau trên thế giới có nội dung về quyền tác giả, quyền liên quan.

Cục Bản quyền tác giả cũng xác định rõ mục tiêu thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện thể chế về sở hữu trí tuệ; thi hành các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, ký kết gần đây như Hiệp định CPTPP năm 2018, Hiệp định EVFTA năm 2019, Hiệp ước WCT năm 2021, Hiệp ước WPPT năm 2022 và Hiệp ước Marrakesh năm 2022. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế, những cơ hội, thách thức gắn với công nghệ, kỹ thuật đang đặt ra như công nghệ Blockchain, AI, Big Data… đang là bài toán khó chung, đối với bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan, đồng thời cho thấy cần đảm bảo nội dung cốt lõi “cân bằng lợi ích” trong cộng đồng, để đảm bảo hài hòa quyền tiếp cận và quyền sử dụng tác phẩm, trong đó có hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Việc hoàn thiện quy định pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động trong công tác quản lý nhà nước, thực thi bảo hộ quyền tác giả, thúc đẩy việc khai thác, sử dụng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, cuộc biểu diễn, chương trình phát sóng. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học quản lý, khai thác hiệu quả các tài sản quyền tác giả, quyền liên quan của mình.

Theo Ban tổ chức, sau thời gian chuẩn bị, Hội thảo đã nhận được 16 báo cáo tham luận của các nhà khoa học, các chuyên gia, các tác giả liên quan, nghiên cứu chủ đề “Bản quyền trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học”.

Tại Hội thảo, các diễn giả tập trung thảo luận các vấn đề chính như: Thực trạng quy định pháp luật, việc thực thi quy định pháp luật về ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả hiện nay, tập trung vào một số nội dung trong hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học; Nhận diện tài sản trí tuệ trong các trường đại học, các viện nghiên cứu, thực trạng quản lý, khai thác và bảo vệ các tài sản quyền tác giả, quyền liên quan tại các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học; Kinh nghiệm quốc tế về pháp luật quyền tác giả, quyền liên quan và từ các vụ việc thực tiễn liên quan đến áp dụng các quy định về ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả; Những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quy định pháp luật về ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả và trong quá trình triển khai thi hành trong thực tiễn; Đề xuất phương hướng, giải pháp, kiến nghị nhằm tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật về ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả, tăng cường năng lực quản lý, khai thác tài sản quyền tác giả, quyền liên quan trong các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học.

Các diễn giả cũng đưa ra những kết quả nghiên cứu, đánh giá thực trạng về vấn đề bản quyền trong hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học như hoạt động sao chép tác phẩm trong các trường đại học hiện nay, các giải pháp về vấn đề sao chép tác phẩm. Vấn đề sử dụng tác phẩm nhìn nhận từ luật pháp quốc tế như “Sử dụng hợp lý tác phẩm theo pháp luật Hoa Kỳ, so sánh với các trường hợp ngoại lệ theo pháp luật sở hữu trí tu??? Vi???t Nam”. Các vấn đề quyền tác giả, thực trạng quản lý, khai thác tài sản quyền tác giả, quyền liên quan tại các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, thực trạng quy định pháp luật và thực thi pháp luật về ngoại lệ không xâm phạm được các tham luận đề cập.

Tại Hội thảo, các đại biểu cũng đề xuất, các nhà trường tiếp tục nâng cao nhận thức đúng về vai trò của việc thực hiện các quy định của pháp luật liên quan đến chuyển đổi số ngành thư viện; tăng cường bảo vệ các thiết bị, tài khoản cá nhân khi sử dụng tài nguyên thông tin số; tránh những quy định mập mờ dẫn đến suy diễn mâu thuẫn nhau; cần mở rộng quyền sao chép của sinh viên/học viên trong một số trường hợp cụ thể; cần xác định mức độ sử dụng ngân sách trong tác phẩm để hài hòa lợi ích c??a người sáng tạo với nhu cầu của người sử dụng; có cơ chế khai thác, sử dụng tối đa đối với các nghiên cứu khoa học luận án, luận văn, sách tham khảo...

Từ những vấn đề, phân tích, so sánh tại Hội thảo có thể thấy việc xây dựng một hệ thống pháp luật đồng bộ, hiệu quả là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của các tác giả, qua đó thiết thực giúp hỗ trợ, phát triển các hoạt động giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học./.