Ít nhất 5 người bệnh chết mỗi phút do chăm sóc y tế không an toàn

Tại Lễ mít tinh hưởng ứng “Ngày An toàn người bệnh thế giới năm 2022” do Bộ Y t?? tổ chức ngày 16/9, tại Hà Nội, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y t??) dẫn lại cảnh báo của Tổ chức Y t?? thế giới (WHO), sự cố y khoa do chăm sóc không an toàn là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong và tổn thương hàng đầu trên thế giới.

"Ít nhất 5 người bệnh chết mỗi phút do chăm sóc y tế không an toàn, trong đó có tới 50% nguyên nhân là phòng tránh được và 14,3% chi phí tại bệnh viện là để điều trị hậu quả các sự cố y khoa gây ra", PGS.TS Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh.

Liên quan tới thuốc, thống kê của WHO chỉ ra có tới 12% tổng số người bệnh gặp sự cố từ kê đơn. Từ 6-7% người bệnh nội trú gặp sự cố có liên quan tới thuốc; 30% người bệnh gặp sự cố khi dùng 5 loại thuốc trở lên. Tỷ lệ đơn thuốc có sai sót kê đơn: 5% (UK), 20% (Arab Saudi), 58% (Mexico), trong đó kê đơn sai liều lượng chiếm 27,6%.

Tại Việt Nam, từ 2019 đến tháng 8/2022 có 35% bệnh viện trên toàn quốc triển khai báo cáo sự cố y khoa. Trong đó, 1/3 số lượng sự cố được báo cáo là có thể ngăn chặn được, chưa xảy ra. Với sự cố y khoa liên quan đến công tác dược lâm sàng gặp nhiều nhất là nhầm liều (chiếm 20% tổng số sự cố về thuốc tại bệnh viện tuyến trung ương và 18,5% sự cố về thuốc tại bệnh viện tỉnh, thành phố). Riêng tại bệnh viện tuyến quận, huyện, sự cố gặp nhiều nhất (chiếm 23,7%) do nhầm thuốc và thứ 2 là nhầm liều (chiếm 10%).

Trước thực tế này, PGS.TS Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh, bác sĩ khi kê đơn thuốc, cần kê đúng thuốc, đúng người, đúng bệnh. Chỉ được kê đơn thuốc sau khi đã có kết quả khám bệnh, chẩn đoán bệnh. Kê đơn thuốc phù hợp với chẩn đoán bệnh và mức độ bệnh. Việc kê đơn thuốc phải đạt được mục tiêu an toàn, hợp lý và hiệu quả. Với điều dưỡng khi thực hiện thuốc, cần đảm bảo 5 đúng, bao gồm: Đúng người bệnh, đúng thuốc, đúng liều, đúng đường dùng, đúng thời gian.

Theo các chuyên gia, hành vi sử dụng thuốc không an toàn và sự cố về sử dụng thuốc là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tổn hại trong việc chăm sóc sức khỏe trên toàn cầu.

Sự cố về sử dụng thuốc xảy ra khi hệ thống quản lý chất lượng yếu kém; các yếu tố chủ quan như nhân viên y tế mệt mỏi, điều kiện môi trường làm việc kém hay thiếu nhân lực đều ảnh hưởng tới an toàn sử dụng thuốc. Việc này có thể dẫn tới tổn hại nghiêm trọng cho người bệnh, gây tàn phế và thậm chí tử vong.

Tại lễ mít tinh, Bộ Y t?? cho biết, an toàn người bệnh là quan tâm hàng đầu của ngành Y t??. Đại hội đồng y tế thế giới tổ chức vào tháng 5/2017 tại Geneva thông qua sáng kiến lấy ngày 17/9 hằng năm là "Ngày An toàn người bệnh thế giới". Đại dịch COVID-19 kéo dài đã và đang làm trầm trọng thêm nguy cơ xảy ra sự cố về sử dụng thuốc và các tổn hại có liên quan đến thuốc. Trong bối cảnh đó, “Sử dụng thuốc an toàn, không gây hại” được chọn làm chủ đề thông điệp cho "Ngày An toàn người bệnh thế giới năm 2022".

Mục tiêu của "Ngày An toàn người bệnh thế giới năm 2022" là: Nâng cao nhận thức toàn cầu về gánh nặng của các tổn hại liên quan đến sự cố trong sử dụng thuốc hoặc các hành vi sử dụng thuốc không an toàn, đồng thời ủng hộ hành động khẩn cấp để cải thiện an toàn sử dụng thuốc; tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan nhằm ngăn ngừa sự cố trong sử dụng thuốc và giảm tổn hại liên quan đến thuốc; hướng dẫn người bệnh và gia đình tham gia trong việc sử dụng thuốc an toàn; tích cực triển khai Chiến dịch an toàn người bệnh toàn cầu của WHO - Sử dụng thuốc an toàn, không gây hại.

Chiến dịch toàn cầu "Ngày An toàn người bệnh thế giới" năm nay ưu tiên hành động can thiệp sớm để ngăn ngừa các tổn hại cho người bệnh do các hành vi không an toàn liên quan đến thuốc.

Những hành vi này bao gồm các tình huống nguy cơ trong chăm sóc, điều trị như dùng quá nhiều loại thuốc, dùng các loại thuốc nhìn giống nhau, đọc giống nhau (LASA). Chiến dịch sẽ tập trung đặc biệt vào tác động của đại dịch COVID-19 đối với an toàn sử dụng thuốc, liên quan đến sự gián đoạn nghiêm trọng việc cung cấp các dịch vụ y tế trong đại dịch.

Bộ Y t?? đã ban hành nhiều văn bản góp phần nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh với quan điểm “Lấy người bệnh làm trung tâm, nhân viên y tế là then chốt, an toàn cho người bệnh là ưu tiên số 1”.

Đó là các văn bản hướng dẫn triển khai 6 mục tiêu an toàn người bệnh của Tổ chức Y t?? thế giới như Bộ Tiêu chí chất lượng bệnh viện, Thông tư hướng dẫn phòng ngừa sự cố y khoa tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và nhiều văn bản về lĩnh vực An toàn trong công tác dược lâm sàng.

Tuy nhiên, sự cố và các rủi ro luôn tiềm ẩn đối với mọi ngành nghề. Đặc biệt, đối với dịch vụ y tế mang tính đặc thù, nguy cơ về sự cố y khoa luôn thường trực, trong đó có các sự cố liên quan đến bảo quản, kê đơn, cấp phát, sử dụng thuốc. Vì thế, an toàn người bệnh là phòng ngừa tổn hại cho người bệnh, hạn chế các nguy cơ sự cố y khoa./.